Umowa dla zespołu muzycznego

Jedną z najważniejszych funkcji, którą zapewnia umowa dla zespołu muzycznego jest usprawnienie funkcjonowania grupy muzycznej. Umowa powinna w konkretny i praktyczny sposób wyznaczać prawa i obowiązki poszczególnych osób. Przyjmowane w umowach rozwiązania stanowią wskazówkę, jak zorganizować pracę zespołu muzycznego.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie modele organizacji zespołu może przewidywać umowa między członkami zespołu muzycznego?
• Jak zorganizować pracę zespołu muzycznego,  by usprawnić jego funkcjonowanie      ?
• Jakie obowiązki mogą wynikać z umowy między członkami zespołu muzycznego?
• Jak może wyglądać rozliczanie zespołu muzycznego?

Zespół muzyczny – umowa

Jak pisaliśmy w artykule Umowa pomiędzy członkami zespołu muzycznego – czy każdy zespół jej potrzebuje? umowa dotycząca zespołu muzycznego reguluje zasady funkcjonowania grupy muzycznej, w tym wyznacza role poszczególnych osób. Ma to znaczenie zarówno dla wewnętrznych relacji między członkami zespołu jak i dla sposobu działania w relacjach z innymi podmiotami (np. wydawcami, organizatorami koncertów). W tym artykule skupimy się na relacjach wewnętrznych, czyli w szczególności na tym, jak zorganizować pracę zespołu muzycznego przy pomocy umowy.

Jak zorganizować pracę zespołu muzycznego – modele organizacji    

Przyglądając się działalności różnych zespołów muzycznych dostrzec można pewne wzorcowe modele funkcjonowania. Odpowiedź na pytanie, jak zorganizować pracę zespołu muzycznego, zależy bardzo często od okoliczności powstania grupy. Wyróżnić można dwa podstawowe modele:

• Model „lider”. Zespół zbudowany według tego modelu ma wyraźnego lidera – osobę decydującą o charakterze zespołu i będącą jego „właścicielem”. Powstanie  zespołu      w takich przypadkach następuje najczęściej w ramach realizacji solowego projektu artysty. Pozostali muzycy mają status muzyków sesyjnych. Taki model zespołu znajduje nieraz odzwierciedlenie w nazwie ściśle związanej z osobą lidera, np. Dave Matthews Band, Bon Jovi, The Jimi Hendrix Experience.
• Model „demokratyczny” – W tym modelu więcej niż jedna osoba ma istotny wpływ na charakter i tożsamość zespołu. Nawet jeśli w odbiorze publiczności jedna osoba wysuwa się na pierwszy plan (niejednokrotnie jest to wokalista), to pozostali muzycy są integralną częścią grupy, a nie muzykami sesyjnymi. Powstanie  zespołu      jest często wynikiem wspólnej decyzji jego członków. Klasyczne przykłady takich zespołów to U2, Radiohead, Muse.

Możliwe są oczywiście różnego rodzaju modyfikacje czy kombinacje tych podstawowych modeli (np. zespół składający się z dwóch równorzędnych liderów dobierających muzyków sesyjnych). Liczba sposobów, jak zorganizować pracę zespołu muzycznego, jest więc bardzo duża.

Jak zorganizować pracę zespołu muzycznego – obowiązki członków zespołu 

Powstanie zespołu muzycznego powinno wiązać się z ustaleniem, jakiego zaangażowania można oczekiwać od jego członków. Przyczyną sporów w zespole może być rozbieżność oczekiwań i różnice w poziomie zaangażowania. Stąd w umowach uzgadniane są np. kwestie udziału w próbach i koncertach (nieraz z określeniem ich częstotliwości). Tego typu postanowienia są szczególnie przydatne wówczas, gdy muzyka nie stanowi jeszcze głównego źródła utrzymania członków zespołu. Ryzyko wystąpienia konfliktów na tym tle jest wyższe niż w przypadku zespołów w pełni zawodowych. Członkowie zespołu muszą bowiem godzić obowiązki zespołowe z inną pracą.

Polecanym rozwiązaniem jest wprowadzenie do umowy postanowień, które regulują kwestie urlopów i absencji. Brak ustaleń w tym zakresie skutkuje najczęściej chaosem i zbyt długimi przerwami w działalności zespołu. Gdy uzgadniamy, jak zorganizować pracę zespołu muzycznego, musimy brać pod uwagę, że im większy zespół, tym poważniejsza potrzeba synchronizacji terminarzy.

Podejmowanie decyzji

Różnice zdań w sprawach dotyczących zespołu są rzeczą naturalną. Zakładanie, że zawsze możliwe jest wypracowanie jednomyślnego stanowiska, to podejście idealistycznie i niestety nie znajdujące potwierdzenia w praktyce. Odpowiednio przygotowana umowa pozwala jednak tak zorganizować pracę zespołu muzycznego, by różnice zdań nie musiały kończyć się konfliktem. Doświadczenie wskazuje, że ryzyko sporów jest mniejsze, jeśli procedura podejmowania decyzji jest od początku dla wszystkich jasna. Spór w zespole muzycznym najczęściej nie wynika z samej różnicy poglądów lecz z braku przejrzystości zasad podejmowania decyzji. Uzgadniając, jak zorganizować zespołu muzycznego, trzeba więc zakładać możliwość wystąpienia rozbieżność zdań.

Sposób podejmowania decyzji jest oczywiście ściśle związany z modelem danego zespołu. W przypadku grup mających wyraźnego lidera decyzje często podejmowane są jednoosobowo. Nie oznacza to jednak, by umowa między członkami zespołu muzycznego sprowadzała się wówczas do krótkiego stwierdzenia, że wszelkie decyzje podejmuje samodzielnie lider. Zdarza się tak, że mimo dominującej pozycji lidera niektóre sprawy wymagają zgodnej decyzji wszystkich członków zespołu. Może to dotyczyć na przykład angażowania się zespołu w politykę czy zajmowania stanowiska w kwestiach światopoglądowych. W interesie lidera jest też zagwarantowanie, że decyzje dotyczące zespołu, podejmowane przez niego zgodnie z umową, będą dla pozostałych członków zespołu wiążące. Osiągnąć to można przez nałożenie odpowiedzialności za nierespektowanie decyzji.

W zespołach działających według modelu demokratycznego kluczowe jest ustalenie, jakiej większości wymaga podejmowanie decyzji dotyczących zespołu. Zasady mogą być zróżnicowane w zależności od charakteru decyzji. O ile w sprawach prostych zalecane jest raczej poleganie na zwykłej większości, o tyle w sprawach wiążących się z poważniejszymi konsekwencjami warto rozważyć zaostrzenie kryteriów, włącznie z zastrzeżeniem podejmowania takich decyzji na zasadzie jednomyślności. Przykładowo – jeżeli zespół nie jest jedynym źródłem utrzymania członków zespołu, decyzja o wielomiesięcznej zagranicznej trasie koncertowej może skutkować poważnymi zmianami w życiu członków grupy. Takie decyzje będą traktowane jako zmiana zasad ustalonych przy założeniu zespołu muzycznego, co uzasadnia podejmowanie ich wyłącznie za akceptacją wszystkich członków zespołu.

Rozliczanie zespołu muzycznego

Zasady rozliczania zespołu muzycznego to jeden z najważniejszych elementów umowy dla     zespołu muzycznego. Błędem jest często spotykane myślenie, że uzgodnienia      w tym zakresie ograniczają się do ustalenia     procentowego klucza udziału w zyskach. Poprzestanie na ustaleniu, że danej osobie przysługuje np. 20% udziału w zyskach zespołu nie rozstrzyga wcale jednoznacznie, jak powinno wyglądać rozliczanie zespołu muzycznego. Po pierwsze – rozstrzygnięcia wymaga sposób uwzględniania kosztów przy rozliczaniu zespołu muzycznego. Chodzi przy tym nie tylko o wydatki zewnętrzne (np. koszty noclegów, wynagrodzenie producenta muzycznego), ale także o korzystanie z osobistego majątku poszczególnych członków zespołu. Często spotkać się można z niejasnościami dotyczącymi np. uwzględniania kosztów korzystania z samochodów czy studia nagraniowego jednego z członków zespołu.

Po drugie – udział w zyskach najczęściej związany jest z udziałem w kosztach. Nawet jeśli klucz procentowy nie jest kwestionowany, powstawać mogą różnice zdań co do zasadności poniesienia określonych kosztów. Może też być tak, że część członków zespołu nie jest gotowa na inwestycje przekraczające określoną kwotę. Dobrą praktyką jest ustalenie w umowie zespołu muzycznego pewnego progu kwotowego, do którego członkowie grupy są zobowiązani uczestniczyć w wydatkach. Przekroczenie tego progu może zostać uzależnione od jednomyślnej decyzji wszystkich członków zespołu.

Szczególnie w przypadku zespołów posiadających zdecydowanego lidera, decydującego o tożsamości zespołu, ponoszącego nakłady finansowe i związane z tym ryzyko, rozliczanie zespołu muzycznego może w ogóle nie być dokonywane według klucza procentowego lecz w formie kwotowych wynagrodzeń za udział w poszczególnych wydarzeniach (np. koncertach).

Forma prawna działalności zespołu może być bardzo różnorodna (o formach prowadzenia działalności muzycznej dowiesz się więcej z artykułu Działalność muzyczna a prowadzenie działalności gospodarczej). Jedną z funkcji umowy zespołu muzycznego jest zapewnienie, że wybrana forma działalności i sposób rozliczania zespołu muzycznego będą odpowiadać potrzebom zespołu, a przy tym będą zgodne z prawem. Stosowanie określonego sposobu rozliczania zespołu muzycznego powinno znajdować uzasadnienie w treści umowy między członkami zespołu. Najgorszym i najbardziej ryzykownym rozwiązaniem jest poleganie na przypadkowych, niedostosowanych do sytuacji danego zespołu tekstach umów (np. sztampowe umowy o dzieło ściągnięte z internetu). Właściwie skonstruowana umowa tworzy podstawę spójnego systemu rozliczania zespołu muzycznego, co wyklucza przypadkowość i zapobiega popełnianiu prostych błędów (np. wyboru w danej sytuacji niewłaściwej formy prawnej rozliczenia).

Warto też pamiętać, że w ramach działalności zespołu muzycznego często gromadzony jest pewien wspólny majątek (np. sprzęt muzyczny wykorzystywany na koncertach). Umowa między członkami zespołu muzycznego zabezpiecza prawa poszczególnych członków zespołu do wspólnego majątku. Brak takiego zabezpieczenia bywa bardzo kosztowny. Zdarza się na przykład, że majątek traktowany jako wspólny (kupowany ze wspólnie zarobionych pieniędzy) kupowany jest w ramach działalności gospodarczej jednego z członków zespołu (faktury wystawiane są na jego firmę). W sytuacji konfliktu może się okazać, że taka osoba nie jest skłonna do rozliczenia się ze wspólnego majątku, a wszelkie żądania zbywa powołując się na swój status właściciela sprzętu (faktury stanowią dowód własności). W sytuacji sporu członków zespołu muzycznego wykazanie swoich racji bywa w praktyce bardzo trudne. Takim problemom zapobiega właściwie skonstruowana umowa między członkami zespołu muzycznego – może ona wprowadzać mechanizmy rozliczania się z majątku nabywanego na potrzeby zespołu, szczególnie na wypadek zakończenia działalności czy zmian w składzie.

Jak zorganizować pracę zespołu muzycznego na wypadek zmian w składzie?

Zmiany w składach zespołów muzycznych nie są sytuacją wyjątkową. Choć przy założeniu zespołu muzycznego mało kto zakłada taką możliwość, to tak naprawdę niewiele jest zespołów, które przez więcej niż kilka lat działają w niezmienionym składzie. Każda umowa dla     zespołu muzycznego powinna więc przewidywać zasady dokonywania zmian. W zespołach, w których występuje zdecydowany lider, wyłączne prawo do decydowania o zmianach w składzie może zostać powierzone liderowi. Nawet w takich przypadkach nie należy jednak pomijać regulacji tej kwestii w umowie. W razie jej braku, prawo lidera do decydowania o składzie może być kwestionowane, a spór rozstrzygany będzie musiał być wówczas z odwołaniem do ogólnych zasad prawa. Skutkować to może długotrwałymi i kosztownymi procesami.

W przypadku zespołów, w których nie występuje zdecydowany lider, warto rozstrzygnąć, kto w razie zmian w składzie będzie mógł dalej używać nazwy zespołu. Niektóre zespoły przyjmują zasadę, że jakakolwiek zmiana w składzie powoduje zakończenie działalności pod dotychczasową nazwą. Jest to rozwiązanie dopuszczalne, choć wskazane jest ono raczej w przypadku niedużych zespołów (np. duetów). W zespołach większych przyjmowanie takiej zasady jest bardzo ryzykowne. Najczęściej zalecane jest przyjęcie w umowie takich rozwiązań, które pozwalają na kontynuację działalności zespołu. Komu przysługuje prawo do kontynuowania działalności – to już kwestia indywidualnych ustaleń, zależnych zarówno od okoliczności powstania zespołu jak i znaczenia poszczególnych osób dla tożsamości danej grupy.

Umowa dla zespołu muzycznego – od czego zacząć?

Spisanie tekstu umowy dla zespołu muzycznego to ostatni krok. Najważniejsze jest to, by zespół sam miał określoną wizję funkcjonowania. Przystępując do regulowania spraw zespołu warto upewnić się, że wszyscy członkowie zespołu są co do niej zgodni. Członkowie zespołu powinni wyjaśnić między sobą przede wszystkim następujące kwestie:

• Czy zespół ma lidera (osobę mającą dominujący wpływ na działalność zespołu)?
• Czy działalność w zespole to priorytetowe zajęcie jego członków (czy też np. pierwszeństwo ma praca etatowa)?
• Czy decyzje dotyczące zespołu muszą być podejmowane jednomyślnie, czy wiążąca jest wola większości lub wola lidera?
• Czy zyski są dzielone między członków zespołu po równo czy według innego klucza?
• Czy członkowie zespołu przewidują inwestycje w zespół (np. dokładanie własnych pieniędzy do nagrań, zakupów sprzętu)?
• Czy są w zespole osoby, których odejście powinno oznaczać koniec zespołu pod dotychczasową nazwą?

Odpowiedzi na te pytania pomagają zidentyfikować model, według którego zbudowany jest zespół i dobrać rozwiązania adekwatne do ustaleń między jego członkami. Przedyskutowanie tych kwestii między członkami zespołu jest ważne również wtedy, gdy przygotowanie umowy dla zespołu zostaje powierzone specjaliście. Właściwie przygotowana umowa powinna przede wszystkim w jak najpełniejszy sposób oddawać reguły panujące w danej grupie, a nie narzucać zasady sprzeczne z wizją zespołu.

 

Marcin Barański