Dziedziczenie po artyście – testament George’a Michaela
Dziedziczenie po artyście to temat wielowątkowy. Aby pokazać najważniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia w ramach artykułu przeanalizujemy sprawę George’a Michaela. W celu ochrony dziedziczenia po artyście przygotowano wiele zabezpieczeń. Testament to tylko jeden z przykładów ochrony dziedziczenia, na którym nie warto poprzestawać planując dziedziczenie.
W Boże Narodzenie 2016 roku świat obiegła informacja o nagłej śmierci George’a Michaela. Była ona szokująca nie tylko dla fanów, ale także dla całego muzycznego świata. W mediach szybko pojawiły się plotki dotyczące spadku po artyście. Mimo tego, że pod koniec życia był samotny i nie miał dzieci, zadbał o swój majątek po śmierci, sporządzając testament.
TESTAMENT GEORGE’A MICHAELA
Jak można się domyślić, George Michael był raczej zamożnym człowiekiem, a jego majątek, zgodnie z informacjami medialnymi, wynosił ponad 100 milionów funtów. Oprócz tantiem i honorariów, inwestował również m.in. w sztukę. Po śmierci artysty w 2016 roku, kwestia dziedziczenia i podziału tego majątku szybko stała się bardzo popularna. Jak się później okazało, artysta zostawił po sobie testament i podzielił swój majątek między siostry Melanie i Yiodę, wszystkich chrześniaków, córkę przyjaciółki – Bluebell Haliwell oraz organizacje charytatywne, takie jak: ChildLine, Terrence Higgins Trust i Macmillan Cancer Support. Wskazanie tylu konkretnych osób i podmiotów pokazuje, że George Michael raczej dobrze zadbał o sprawy majątkowe po swojej śmierci. Pominął jednak swojego wieloletniego partnera.
CZY PARTNER GEORGE’A MICHAELA MA PRAWO DO CZĘŚCI SPADKU?
W testamencie nie został ujęty długoletni partner artysty – Kenny Goss. Choć para rozstała się około 7 lat przed śmiercią, Goss domagał się 15 tysięcy funtów miesięcznie, twierdząc, że mimo rozstania George Michael wspierał go finansowo. Ponadto były partner muzyka zakwestionował jego stan psychiczny, który miał wpłynąć na pominięcie go w spadku. Być może powodem kwestionowania stanu psychicznego Michaela był fakt zażywania przez niego narkotyków, za co został on w 2010 roku skazany na kilka tygodni więzienia. Według mediów, także z powodu narkotyków Michael i Goss się rozstali. W Polsce zaburzenia psychiczne mogą skutkować nieważnością testamentu. Nie muszą to być choroby stałe, gdyż nawet przejściowa niesprawność może być kwestionowana, natomiast zgodnie z angielskim systemem prawnym osoba sporządzająca testament musi mieć pełną zdolność umysłową. Niemniej osoba nieumieszczona w testamencie ma, zgodnie z prawem angielskim, prawo wystąpienia do sądu z roszczeniem o otrzymanie części spadku. Nie musi to być członek rodziny. Partner życiowy czy osoba będąca na utrzymaniu spadkodawcy również ma taką możliwość. W każdym razie, zgodnie z informacjami medialnymi, powiernicy (trustees) George’a Michaela i Kenny Goss po długotrwałej batalii sądowej uzgodnili ugodę finansową.
GDYBY SPRAWA O DZIEDZICZENIE PO ARTYŚCIE TOCZYŁA SIĘ W POLSCE…
W Polsce dziedziczenie przez osoby homoseksualne, ze względu na brak możliwości zawarcia przez nie małżeństwa oraz niewystępowanie związków partnerskich, wiąże się z wieloma utrudnieniami. Nie istnieje bowiem w takim wypadku dziedziczenie ustawowe. Oznacza to, że w przypadku nagłej śmierci lub sporządzenia testamentu w nieodpowiednim czasie, spadek trafia do ustawowych spadkobierców zmarłej osoby.
Aby zagwarantować spadek partnerowi, który nie jest spokrewniony ani spowinowacony ze spadkodawcą, należy sporządzić odpowiedni testament. Spadkodawca może przekazać partnerowi całość lub część majątku. Niemniej nawet jeśli całość spadku przypadnie jednej osobie, należy pamiętać o tym, że w dalszym ciągu rodzinie zmarłego będzie przysługiwać prawo do zachowku. Zabezpiecza to interesy krewnych, którzy zostali pominięci w testamencie. O prawie do zachowku możesz przeczytać więcej w artykule Krzysztof Krawczyk pomija syna testamencie.
JAKIE MOGĄ BYĆ SKUTKI NIEUREGULOWANIA KWESTII SPADKOWYCH I JAKIE KORZYŚCI DAJE ICH WCZEŚNIEJSZE UREGULOWANIE?
Nieuregulowanie za życia kwestii spadkowych może doprowadzić do dużego chaosu. Jednym z przykładów może być niedawno zakończony wieloletni spór dotyczący majątku po śmierci Prince’a, który nie pozostawił po sobie testamentu. Zgodnie z doniesieniami prasy, od czasu śmierci artysty prawnicy i konsultanci otrzymali dziesiątki milionów dolarów, aby zarządzać jego majątkiem i opracować plan jego podziału. Można byłoby tego uniknąć, jeśli artysta dokonałby właściwego planowania na wypadek śmierci. Uregulowanie kwestii spadkowych zaoszczędza też trudów, które muszą ponieść spadkobiercy w przypadku ewentualnego sporu i zapewne stresu związanego z ewentualnym długim postępowaniem sądowym.
Warto także pamiętać o regularnym „aktualizowaniu” testamentu. Dzięki temu można uniknąć m.in. kwestionowania jego ważności z powodu zaburzeń świadomości w trakcie jego sporządzania. Gdyby George Michael „aktualizował” swój testament regularnie, zarzut stawiany przez jego partnera, jakoby stan psychiczny artysty miał wpłynąć na pominięcie go w spadku, nie miałby podstaw.
Przykład: Artysta A, który zmarł w 2019 r., w latach 2005-2012 miał problemy z alkoholem i narkotykami. W tym czasie – w 2010 r. sporządził testament, na mocy którego osoba B nie otrzymała nic w spadku. Ze względu na problemy z używkami artysty A, osoba B mogłaby podważać treść testamentu. Gdyby natomiast A „aktualizował” swój testament regularnie, np. co 5 lat, sporządzając ostatni testament w 2015 r., jego wola nie zostałaby zakwestionowana.
W przypadku George’a Michaela, dzięki uregulowaniu kwestii spadkowych, uniknięto chaosu, który w przypadku braku testamentu na pewno by wystąpił. Choć dla wielu wizerunek artysty kłócił się z zapobiegliwością, z testamentu, który sporządził wyłania się portret człowieka zaradnego, dbającego o swój majątek i dziedzictwo. Mimo to, brakowało precyzyjnego uregulowania kwestii dziedziczenia przez Kenny’ego Gossa. Pominięcie go przez George’a Michaela wciąż budzi bowiem wiele wątpliwości i pytań. Zgodnie z prawem polskim, gdy ktoś nie chce, aby dana osoba po niej dziedziczyła, może to wyraźnie zastrzec w testamencie, np. sformułowaniem „Moją wolą jest, aby osoba A nie dziedziczyła”.
JAK O SPRAWY SPADKOWE ZADBALI INNI ARTYŚCI?
Krzysztof Krawczyk również zdecydował się na pominięcie w testamencie bliskiej osoby. W jego przypadku był to jednak syn, co zmienia nieco sytuację prawną. Jest on bowiem członkiem rodziny, a instytucja zachowku uprawnia pominiętego członka rodziny do żądania określonej kwoty od osób, które nabyły prawa do spadku ich kosztem. Krzysztof Krawczyk junior wystąpił zatem z roszczeniem o zachowek, mimo twierdzeniom Ewy Krawczyk (spadkobierczyni), że regularnie wypłacała mu kwoty potrzebne na opłacenie czynszu za mieszkanie. Więcej na ten temat w artykule Krzysztof Krawczyk pomija syna w testamencie https://musicodex.pl/krzysztof-krawczyk-pomija-syna-w-testamencie/
Inaczej było natomiast w przypadku Ewy Demarczyk, która nie pozostawiła po sobie testamentu, w związku z czym dziedziczenie odbywa się w trybie ustawowym. Całość spadku przypaść miała siostrze artystki – Lucynie. Jej partner – Paweł Rynkiewicz z racji braku formalnego związku z Ewą Demarczyk i niepozostawieniu przez nią testamentu, podobnie jak Kenny Goss, nie miał prawa do dziedziczenia. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Spadek po artyście – co z domem Ewy Demarczyk i Pawła Rynkiewicza po odejściu wokalistki? https://musicodex.pl/spadek-po-artyscie-co-z-domem-ewy-demarczyk-i-pawla-rynkiewicza-po-odejsciu-wokalistki/
DZIEDZICZENIE PO ARTYŚCIE
Warto pamiętać o tym, że prawa autorskie podlegają dziedziczeniu, jednakże nie wszystkie. Autorskie prawa osobiste chronią więź twórcy z utworem i przysługują jedynie twórcy. Niemniej po śmierci nadal podlegają ochronie. Więcej można przeczytać w artykule Zarząd prawami po śmierci twórcy. Dziedziczenie praw autorskich obejmuje natomiast prawa majątkowe, czyli takie które związane są z rozporządzaniem utworem (np. pobieranie tantiem). Więcej na ten temat w artykule Prawa spadkobiercy po śmierci twórcy.
PODATEK OD SPADKU PO ARTYŚCIE
Jak wygląda natomiast sprawa podatku od spadku? Jeśli przedmiotem spadku została nieruchomość, spadkobierca niebędący członkiem rodziny będzie musiał zapłacić podatek od spadku w wysokości należnej dla III grupy podatkowej, w której znajdują się między innymi partnerzy niebędący krewnymi ani powinowatymi spadkodawcy (np. Paweł Rynkiewicz – partner Ewy Demarczyk lub Kenny Goss – partner George’a Michaela). W Polsce byliby oni obciążeni najwyższym podatkiem. W I i II grupie podatkowej znajdują się natomiast osoby, które korzystają z większości zwolnień podatkowych. Do pierwszej zalicza się małżonków, zstępnych, wstępnych spadkodawcy, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę, teściów i pasierba. Do drugiej zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, a także małżonków innych zstępnych.
Najprościej będzie to można przedstawić na poniższym przykładzie:
Spadkodawca powołuje do otrzymania spadku dwójkę swoich dzieci oraz niespokrewnioną ani niespowinowaconą przyjaciółkę. Dzieci mają otrzymać 100 tys. zł ze 120 tys. zł. Przyjaciółka spadkodawcy ma dostać pozostałą kwotę, czyli 20 tys. zł.
Dzieci znajdują się w I grupie podatkowej, czyli są zwolnione od zapłaty podatku. Aby z tego zwolnienia skorzystać, muszą udokumentować otrzymanie pieniędzy na rachunku bankowym, rachunku prowadzonym w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. Gdyby przedmiotem spadku była rzecz lub prawa majątkowe, spadkodawcy musieliby zgłosić ich nabycie w urzędzie skarbowym.
W razie nieskorzystania ze zwolnienia podatkowego, jego wysokość dla spadkobierców z I grupy podatkowej wynosi aktualnie 3% w kwotach 0 – 10 278 zł, 7% dla osób z II grupy, 12% dla osób z III grupy oraz wzrostowo przy większych kwotach.
Przyjaciółka spadkodawcy znajduje się w III grupie podatkowej, co oznacza, że będzie miała najwyższy podatek od spadku. Kwota spadku (20 tys. zł) mieści się w przedziale, gdzie podatek będzie wynosił 12% z 10 278 zł (czyli 1233,40 zł) + 16% od pozostałej kwoty (16% z 9722 zł). Podatek dla przyjaciółki spadkodawcy będzie miał zatem wysokość 2788,92 zł.
Co ciekawe stosunkowo niedawno wprowadzone zostały przepisy pozwalające uniknąć zapłaty podatku od spadków i darowizn przez osobę niespokrewnioną jeżeli przedmiotem dziedziczenia było przedsiębiorstwo a spadkobierca będzie prowadził je przez okres 2 lat. Właściwe planowanie spadkowe artysty mogłoby więc doprowadzić do bezpodatkowego przekazania majątku artysty nawet na rzecz osoby niespokrewnionej.
Izabela Niemczyk, Dominik Światkowski
Obrazek wyróżniający: <a href=”https://pl.freepik.com/zdjecia/muzyka”>Muzyka zdjęcie utworzone przez wirestock – pl.freepik.com</a>
