Królowa Elżbieta namalowana przez Michaela Jacksona – prawa osobiste w sporze o dzieła ikony muzyki

Michael Jackson, ikona muzyki i sztuki, znowu wzbudza kontrowersje, ale tym razem na sali sądowej. Kolekcja 78 jego dzieł, od portretów znanych postaci po osobiste autoportrety, stała się przedmiotem złożonego sporu. Czy te prace są autentyczne? Komu przysługują prawa autorskie? Zapraszamy do odkrycia, jak ten emocjonujący konflikt może wpłynąć na dziedzictwo artystyczne Jacksona i co stoi za sądową licytacją jego dzieł.

Tło Sporu

W centrum obecnego sporu znajdują się rysunki wykonane przez Michaela Jacksona, które obejmują prace z lat 90. XX wieku, przedstawiające takie postacie jak Andy Warhol, Królowa Elżbieta czy amerykańscy prezydenci. Wśród nich znajduje się także autoportret artysty przed wejściem do Royal Theater w Neverland. Dodatkowo, niektóre prace są wykonane na papierze prezydenckim, który Jackson otrzymał podczas wizyty w Białym Domu w 1984 roku.

Kolekcja, będąca przedmiotem kontrowersji, została skonfiskowana w wyniku postępowania sądowego, które rozpoczęło się od konfliktu między grupą inwestycyjną Vinson Investments a artystą Brett-Livingstone Strongiem, który był partnerem artystycznym Jacksona.

Prawa Autorskie i Osobiste

Prawo do autorstwa gwarantuje twórcy uznanie go za autora dzieła. W praktyce oznacza to, że artysta ma prawo do publicznego przypisania sobie autorstwa oraz do sprzeciwiania się fałszywemu przypisywaniu dzieła innym osobom. Dla Michaela Jacksona, którego dziedzictwo artystyczne jest teraz przedmiotem sprzedaży, zachowanie uznania jego autorstwa jest fundamentalne. W przypadku, gdy jego dzieła są sprzedawane, ważne jest, aby były one właściwie oznaczone jako jego autorstwa, co wpływa na ich wartość oraz sposób, w jaki są odbierane przez publiczność i kolekcjonerów.

Prawa autorskie dzielą się na majątkowe i osobiste. Pierwsze dotyczą ekonomicznej eksploatacji dzieła, natomiast drugie koncentrują się na ochronie niematerialnych interesów twórcy, takich jak prawo do autorstwa, integralności dzieła oraz nienaruszalności jego wizerunku. Prawa osobiste są niezbywalne i pozostają ważne nawet po śmierci artysty. Temat majątkowych i osobistych praw autorskich szerzej omówiliśmy tutaj: Autorskie prawa majątkowe a osobiste – poznaj różnice.

W przypadku Michaela Jacksona, prawa osobiste są szczególnie istotne, ponieważ obejmują ochronę jego artystycznego dziedzictwa. Współpraca Jacksona ze Strongiem w latach 80. i 90. doprowadziła do stworzenia wielu dzieł, które teraz są przedmiotem sporu. Strong twierdzi, że otrzymał prawa autorskie do tych dzieł, co doprowadziło do ich sprzedaży bez zgody spadkobierców Jacksona. Spadkobiercy, z kolei, kwestionują autentyczność prac oraz legalność przypisywania praw autorskich Strongowi. Jeśli interesuje cię kwestia zarządzania prawami po śmierci twórcy, zachęcamy do przeczytania artykułów: Zarząd prawami po śmierci twórcy, Prawa spadkobiercy po śmierci twórcy.

Prawa autorskie osobiste są niezbędne do zapewnienia, że twórczość artysty jest zachowana zgodnie z jego wizją i wartościami, zarówno za jego życia, jak i po śmierci. W przypadku Michaela Jacksona, spór dotyczący sprzedaży jego dzieł sztuki ilustruje, jak ważne jest zapewnienie, że jego artystyczne dziedzictwo jest chronione i prezentowane w sposób, który odpowiada jego intencjom. Ochrona praw osobistych jest kluczowa dla zachowania reputacji i integralności jednego z największych artystów XX wieku, a także dla zapewnienia, że jego dziedzictwo artystyczne jest respektowane i chronione w zgodzie z jego wolą. Kwestie naruszeń praw autorskich poruszyliśmy w artykule: Naruszenie praw autorskich – czym grozi, jak go uniknąć?.

Kwestia Autentyczności

Spór o autentyczność dzieł sztuki jest w tym przypadku istotny. Aukcje, na których mają być sprzedawane prace Jacksona, budzą kontrowersje, ponieważ spadkobiercy artysty podważają ich autentyczność. Twierdzą oni, że część prac to jedynie kopie, a nie oryginalne dzieła. Nawet po autoryzacji przez eksperta sztuki, Rogera Eppersona, który potwierdził prawdziwość podpisów Jacksona, rodzina muzyka wciąż wyraża wątpliwości.

Ostateczna Decyzja Sądu

Ostateczna decyzja sądu, nakazująca sprzedaż dzieł, wskazuje na złożoność zagadnienia. Sędzia Mark Epstein stwierdził, że nadszedł czas na zakończenie sporu i umożliwienie sprzedaży prac. Podkreślił również, że dalsze opóźnienia mogłyby niekorzystnie wpłynąć na wartość dzieł oraz sytuację finansową zaangażowanych stron. Dodatkowo, sąd uznał, że potwierdzenie autentyczności dzieł przez eksperta sztuki, Rogera Eppersona, powinno stanowić podstawę do ich sprzedaży, mimo wątpliwości zgłaszanych przez rodzinę artysty.

Jak to wygląda w Polsce?

W Rzeczypospolitej Polskiej prawa osobiste – niezbywalne prawa człowieka są chronione zarówno przez Konstytucję RP, jak i przez kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 roku, w szczególności art. 23. Prawa autorskie są częścią tych praw, gwarantując indywidualność twórcy i integralność fizyczną i psychiczną jego dzieła. Czym są te prawa? To wolności i prawa człowieka i obywatela, które zapewniają warunki wszechstronnego rozwoju i pozycji w społeczeństwie, niezależnie od płci, przekonań czy pochodzenia. Zgodnie z ustawą o prawach autorskich, twórca ma możliwość ochrony swoich uprawnienia przed eksploatacja w celu komercyjnym lub innymi nieautoryzowanymi działania. Nikt nie może zrzec się swoich praw osobistych, a umowa o licencji czy wynagrodzenia nie może naruszać tych uprawnienia. Władza publiczna ma obowiązek zapewnić ochrony prawnej, a w uzasadnionych przypadkach, zatrzymać dostęp do dzieła w celu ochrony bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego. Spory dotyczące praw autorskich mogą być rozstrzygane na drodze międzynarodowy arbitrażu, a pomoc prawna stoi na straży dobrego imienia twórcy. Uważać należy, że stosunek do dziecko twórcy nie uzyskać inaczej niż zgodnie z ustawą.

Wnioski

Spór dotyczący sprzedaży dzieł sztuki Michaela Jacksona uwidacznia kluczowe kwestie związane z prawami autorskimi. Kontrowersje wokół autentyczności prac oraz prawa do ich sprzedaży pokazują, jak istotna jest ochrona praw osobistych artysty, które zapewniają poszanowanie jego dziedzictwa i integralności twórczości. W obliczu skomplikowanego konfliktu między spadkobiercami a inwestorami, decyzja sądu o licytacji dzieł wskazuje na potrzebę rozwiązania sporu, jednocześnie podkreślając znaczenie rzetelnej weryfikacji autentyczności dzieł sztuki.

Spór o dziedzictwo artystyczne Michaela Jacksona rzuca światło na złożoność prawa autorskiego, w szczególności w kontekście praw osobistych. W Polsce, jak i na świecie, każdy art tworzący dzieło posiada prawa osobiste, które są niezbywalne i mają dotyczyć ochrony jego godności oraz integralności twórczości. Ochrona tych praw jest fundamentem konstytucji i ustawy o prawie autorskim, zapewniając osobie wolność twórczą i prawo do ochrony swojego osobistego wkładu w społeczeństwo. W przypadku Jacksona, sprawa wymagała szczególnego względu na jego status ikony kultury, gdzie publiczny odbiór jego dzieł ma ogromne znaczenie. Podstawa prawna pozwala korzystać z prawa do ochrony osobistych dóbr twórcy nawet po jego śmierci, co jest kluczowe dla zachowania jego dziedzictwa artystycznego na czas przyszły.

Anna Chojnowska