ABBA 2021 – wielki powrót zespołu, ale… jako cyfrowych awatarów – co na to prawo?

O powrocie zespołu ABBA od kilku tygodni pisze cały świat. Na początku września bowiem legendarny szwedzki zespół po 39 latach od ostatniego singla ogłosił nagranie nowego albumu pt. „Voyage” oraz przygotowanie serii koncertów. Te jednak będą nieco inne, ponieważ zamiast muzyków występować będą ich awatary.

W tym artykule:
• przeczytasz o nietypowym powrocie „na scenę” zespołu ABBA, którego członków w trakcie serii koncertów zastąpią cyfrowe awatary
• dowiesz się, o czym warto pamiętać, tworząc awatary imitujące inne osoby
• zobaczysz, czy technologie, na których opierają się awatary mogą być chronione patentem oraz czy same awatary są objęte prawem autorskim
• dowiesz się, komu (nie) będą przysługiwać prawa wykonawcze związane z planowanymi przez zespół na maj 2022 r. koncertami oraz komu przysługiwać będą prawa autorskie do utworów pochodzących z nowego albumu zespołu ABBA

Wznowienie działalności przez zespół muzyczny nie jest niczym nowym. Niedawno pisaliśmy m.in. o możliwym powrocie na scenę zespołu Destiny’s Child, o którym można przeczytać w artykule:  Czy Destiny’s Child powróci na scenę?, a także o wznowieniu działalności przez Budkę Suflera, o którym można przeczytać w artykule Budka Suflera bez Krzysztofa Cugowskiego – co dalej z nazwą zespołu? https://musicodex.pl/budka-suflera-bez-krzysztofa-cugowskiego-co-dalej-z-nazwa-zespolu/

W tym przypadku powrót zespołu ABBA jest jednak zupełnie inny. Nie do końca można bowiem mówić o powrocie „na scenę”, ponieważ członków zespołu zastąpią ich awatary, które już nazywa się „ABBAtarami”.

ABBA 2021 – powrót po 39 latach

Po tym jak zespół ABBA wiosną 1982 r. przerwał swoją działalność, mało kto spodziewał się, że wrócą na scenę niemal 40 lat później. Sami artyści wskazują, że główną inspiracją do powrotu było stworzenie najdziwniejszego i najbardziej spektakularnego koncertu, jaki można sobie wymarzyć. Muzyków zastąpią bowiem ich awatary, które powstały dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii, przede wszystkim mocap (motion capture) – technologii polegającej na „przechwytywaniu ruchów” postaci – w tym przypadku członków zespołu ABBA ubranych w specjalne kombinezony. Wykorzystanie tej technologii pozwoli przedstawić zespół ABBA w sposób jak najbardziej zbliżony do oryginału.

Co równie zaskakujące, 10-osobowy zespół towarzyszący czworgu artystom-awatarom występować będzie w czasie rzeczywistym w formie zdalnej. Koncerty rozpoczną się w maju 2022 roku i będą odbywały się w Londynie – w specjalnie zbudowanej z tej okazji arenie znajdującej się w Queen Elizabeth Olympic Park.

Voyage – nowy album ABBY

Oprócz serii koncertów, które rozpoczną się w maju 2022 roku, dużo wcześniej, bowiem już 5 listopada 2021 roku, światło dzienne ujrzy nowy album zespołu pt. Voyage. Będzie się on składał z 10 premierowych utworów. Dwa z nich – „I Still Have Faith in You” oraz „Don’t Shut Me Down” są już dostępne w sieci.

Awatary – ABBAtary – co na to prawo?

1. Pierwszy problem prawny dotyczy wizerunku. Awatary wykorzystują bowiem wizerunek konkretnych osób. Rozpowszechnianie awatarów wymaga zatem zgody tych osób. W przypadku projektu ABBA 2021 oczywiście nie ma takiego problemu, ponieważ awatary powstały z inicjatywy samych członków zespołu. Tworząc awatary imitujące inne osoby, należy natomiast pamiętać, że mimo swobody twórczości, należy uzyskać odpowiednie zgody od osób, których wizerunek wykorzystujemy.

2. Sama technologia motion capture oraz awatary mogą być również przedmiotami praw własności intelektualnej.

• Po pierwsze, jeśli spełnione zostaną określone przesłanki, technologia motion capture może podlegać ochronie patentowej.

• Po drugie, awatar może być chroniony prawem autorskim, na takich samych zasadach jak rysunki, grafiki, animacje itp. Jeśli ABBAtary będą przedmiotem prawa autorskiego, nie będzie można np. skopiować takich awatarów ani ich rozpowszechniać bez zgody autorów. Uzyskanie takiej zgody jest szczególnie istotne z punktu widzenia podmiotu produkującego koncert.

Aby zatem uniknąć przyszłych sporów, warto pamiętać o „wyczyszczeniu praw” czyli podpisaniu z twórcą awatarów odpowiedniej umowy, na mocy której producent koncertu będzie mógł swobodnie rozporządzać materiałem. Taka umowa może zawierać m.in. postanowienia dotyczące wynagrodzenia czy ewentualnego wpływu twórcy awatarów na dany materiał w przyszłości. Odbywać się to będzie na podobnej zasadzie jak „czyszczenie praw” do materiału muzycznego, o czym więcej można przeczytać w artykule Jak wyczyścić prawa do materiału? https://musicodex.pl/jak-wyczyscic-prawa-do-materialu/. Przykład projektu ABBA 2021 pokazuje, jak ważna jest staranna identyfikacja praw, które należy wziąć pod uwagę przy realizacji danego przedsięwzięcia. Profesjonalna analiza pozwala na uwzględnienie przy tworzeniu umów również obszarów tak nietypowych jak prawa do awatarów.

Zadbanie o odpowiednią umowę z twórcą awatarów jest również istotne z punktu widzenia merchandisingu. Działalność marketingowa (np. sprzedaż koszulek) może bowiem stanowić w przypadku znanych zespołów niemałą cześć ich przychodów. Co więcej, oprócz takiej umowy, warto zarejestrować awatary jako graficzne lub słowno-graficzne znaki towarowe. Takie rozwiązanie pozwala nie tylko łatwiej udowodnić, komu przysługuje dane prawo, ale także gwarantuje skuteczniejszą ochronę dzięki możliwości zastosowania specjalnych procedur przeciwko konkurencyjnemu merchandisingowi. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: Merch zespół muzyczny – kto ma prawo?

ABBA Voyage – komu będą przysługiwały prawa wykonawcze oraz prawa autorskie?

1. Z ABBA Voyage czyli planowaną serią koncertów ściśle wiążą się również prawa wykonawcze. Więcej na temat praw autorskich, praw wykonawczych i praw producenckich można przeczytać w artykule: Prawa autorskie do nagrania – komu przysługują? Czym są prawa autorskie, prawa wykonawcze i prawa producenta fonogramu?.

Prawa do artystycznych wykonań czyli prawa wykonawcze, jak sama nazwa wskazuje, przysługują wykonawcom. W tym przypadku będą one przysługiwały członkom 10-osobowego zespołu muzycznego towarzyszącego artystom-awatarom podczas ABBA Voyage, chyba że członkowie zespołu przenieśliby majątkowe prawa do artystycznych wykonań na kogoś innego. Awatarom prawa wykonawcze oczywiście nie będą przysługiwały, ponieważ mogą one przysługiwać tylko człowiekowi.

2. W związku z tym, że powrót zespołu ABBA to nie tylko seria koncertów, ale także nowy album pt. Voyage, kolejne zagadnienie dotyczy praw autorskich do utworów, które się na nim pojawią.

Mimo że żadnemu z czterech członków zespołu nie będą przysługiwały prawa wykonawcze, dwóch z nich – Benny Andersson i Björn Ulvaeus jako autorzy będą posiadali prawa autorskie do wszystkich nowych piosenek. Dotyczy to zarówno autorskich praw osobistych, jak i majątkowych, choć te ostatnie będą mogły być przeniesione na mocy umowy. Więcej o utworach współautorskich można przeczytać w artykule: Nowy singiel Kamila Bednarka i Beaty Kozidrak – utwór współautorski.

Powrót zespołu ABBA na scenę w formie cyfrowych awatarów pokazuje, jak bardzo świat muzyki się zmienia oraz jak istotną rolę zaczynają odgrywać nowe technologie. Być może to właśnie projekt ABBA 2021 wyznaczy nowe trendy, a koncerty, na których występować będą awatary staną się codziennością… W każdym razie rynek muzyczny bez wątpienia ulega zmianie, a być może przechodzi właśnie rewolucję.

Na koniec wszystkim fanom ABBY, którzy wezmą udział w koncercie w Londynie, wypada życzyć niezapomnianych wrażeń!

Dominik Światkowski