Elton John i Stevie Wonder w duecie w piosence „Finish line” – kiedy można mówić o współautorstwie?

30 września swoją premierę miał utwór „Finish line” wykonywany przez dwie wielkie osobowości muzyczne o niezwykłych głosach – Eltona Johna i Steviego Wondera. Elton John nazywa go nawet jednym z najlepszych utworów, które kiedykolwiek napisał. Z opisu utworu zamieszczonego w serwisie Youtube wynika, że Stevie Wonder występuje tam tylko jako wykonawca, mimo że gra w nim zarówno na instrumentach klawiszowych, jak i na harmonijce ustnej. Nie ma go wśród kompozytorów oraz autorów tekstu. Jaka jest zatem różnica między współpracą a współautorstwem?

Utwór „Finish line” jest kolejnym singlem zapowiadającym płytę Eltona Johna „The Lockdown Sessions”, której premiera przewidziana jest na 22 października 2021 r. Oprócz Steviego Wondera, Elton John zaśpiewa również m.in. z takimi artystami jak: Dua Lipa („Cold Heart”), Charlie Puth („After all”) czy Young Thug i Nicki Minaj („Always Love You”).

Współautorstwo – kiedy występuje?

Utwór współautorski występuje wtedy, gdy co najmniej dwie osoby uczestniczą w stworzeniu jednego utworu. Aby można mówić o współautorstwie, oprócz twórczego wkładu każdego ze współtwórców, niezbędne jest także porozumienie między nimi. Choć nie jest to wyraźnie wskazane w przepisach prawa, sądy często podkreślają potrzebę istnienia porozumienia (i to już na początkowym etapie).

Elton John i Stevie Wonder musieliby zatem ustalić jeszcze przed rozpoczęciem pisania tekstu lub komponowania muzyki do utworu „Finish line”, że ich celem jest napisanie utworu współautorskiego (zakładając, że zastosowanie miałoby prawo polskie).

Współautorzy nie muszą przez cały czas tworzenia utworu działać razem. Sąd Najwyższy podkreślił, że współtwórcy mogą uczestniczyć na różnych etapach powstawania utworu, ale aby można było mówić o współautorstwie, niezbędne jest współdecydowanie przez nich o jego ostatecznym kształcie.

Umowa współautorska – czyli jak chronić swoje prawa?

Dzięki zawarciu umowy współautorskiej, można uniknąć ewentualnych konfliktów między współautorami. W takiej umowie wskazuje się przede wszystkim wszystkich współautorów, sposób oznaczania autorstwa (np. słowa – X, muzyka – Y), określenie wkładu (np. X – 80%, Y – 20%), sposób zarządu utworem (np. X ze względu na to, że jego wkład wynosi 80%, ma prawo do samodzielnego decydowania o udzieleniu zgody na wykorzystanie utworu w reklamie). O umowach współautorskich więcej można przeczytać w artykule Utwór wspólny i umowa współautorska – co powinieneś wiedzieć? https://musicodex.pl/utwor-wspolny-i-umowa-wspolautorska-co-powinienes-wiedziec/

Partia harmonijki ustnej Steviego Wondera – czy wykonanie partii instrumentalnej to współautorstwo?

Muzyk wykonujący partię konkretnego instrumentu może być uznany za współautora utworu muzycznego, zwłaszcza jeśli taka partia nie jest marginalna. W przypadku partii harmonijki ustnej Steviego Wondera w utworze „Finish line” z pewnością nie jest ona marginalna i stanowi istotną część utworu, niemniej artysta nie jest wymieniony wśród autorów obok Eltona Johna, Andrew Wotmana, Ali Tamposi i Romana Campolo. Można przypuszczać, że takie właśnie były ustalenia między muzykami, jako że Elton John i Stevie Wonder darzą się wielkim szacunkiem i sympatią, co wyraźnie widać w wywiadach.

Jeśli dany artysta jest np. muzykiem sesyjnym, aby uniknąć ewentualnych sporów dotyczących autorstwa, warto zawrzeć odpowiednią umowę, na mocy której możliwe byłoby przeniesienie praw do takiego wykonania. Elementami takiej umowy mogą być także m.in. wysokość wynagrodzenia, wykorzystanie wizerunku muzyka w promocji czy prawo do akceptacji miksu i masteringu. Więcej o umowie z muzykiem sesyjnym można przeczytać w artykule Umowa z muzykiem sesyjnym https://musicodex.pl/umowa-z-muzykiem-sesyjnym/

Inny przykład utworu współautorskiego przedstawialiśmy w artykule Nowy singiel Beaty Kozidrak i Kamila Bednarka – utwór współautorski https://musicodex.pl/nowy-singiel-beaty-kozidrak-i-kamila-bednarka-utwor-wspolautorski/

Prawa wykonawcze (prawa do artystycznych wykonań)

Bez względu na to, czy dany muzyk wykonujący partię instrumentu będzie uznany za autora utworu muzycznego czy nie, każdorazowo przysługują mu prawa wykonawcze. Przysługują one bowiem każdemu wykonawcy (wokaliście, pianiście, basiście, perkusiście etc.), choć majątkowe prawa wykonawcze mogą być przeniesione na inną osobę na podstawie pisemnej umowy. W tym przypadku zatem Elton John i Stevie Wonder, bez względu na autorstwo utworu „Finish line”, będą posiadali prawa wykonawcze.

O różnicach między prawami autorskimi, prawami wykonawczymi a prawami producenckimi pisaliśmy w artykule Prawa autorskie do nagrania – komu przysługują? Czym są prawa autorskie, prawa wykonawcze i prawa producenta fonogramu? https://musicodex.pl/prawa-autorskie-do-nagrania-komu-przysluguja-czym-sa-prawa-autorskie-prawa-wykonawcze-i-prawa-producenta-fonogramu/

 

 

Dominik Światkowski