Nowy singiel Beaty Kozidrak i Kamila Bednarka – utwór współautorski

13 sierpnia odbyła się premiera singla Beaty Kozidrak – „Biegiem”, zapowiadającego jej nadchodzącą płytę. Do współpracy nad utworem piosenkarka zaprosiła innego topowego artystę – Kamila Bednarka. Zgodnie z informacjami dostępnymi na oficjalnym profilu Beaty Kozidrak na platformie Youtube.com, obie gwiazdy, oprócz wykonania piosenki, brały udział w jej tworzeniu. Słowa „Biegiem” są wynikiem współpracy Beaty Kozidrak i Kamila Bednarka, muzyką i produkcją zajęli się zaś Beata Kozidrak, Mariusz Obijalski oraz Arkadiusz Kopera. Oznacza to, że najnowszy singiel obu gwiazd jest utworem współautorskim.

O utworach wspólnych i umowach współautorskich pisaliśmy już w artykule: Utwór wspólny i umowa współautorska – co powinieneś wiedzieć. Kwestie prawne warto jest jednak rozpatrywać na konkretnych przykładach. W tym wypadku, aby przybliżyć czytelnikom temat utworów wspólnych, będziemy opierać się na informacjach o utworze „Biegiem” ujawnionych w mediach.

Jakie udziały będą przysługiwać współtwórcom „Biegiem”?

Jeśli współtwórcy nie ustalili inaczej lub nie udowodnią odmiennego stanu rzeczy, domniemywa się, że ich wkład w stworzenie utworu był równy, czyli że przysługują im równe udziały. Jako autorów „Biegiem”, wskazano cztery osoby: Beatę Kozidrak i Kamila Bednarka, Mariusza Obijalskiego oraz Arkadiusza Koperę. Chociaż niektórzy z nich brali udział w tworzeniu utworu nawet na kilku różnych obszarach, zgodnie z zasadą domniemania równości udziałów, każdej z nich przysługiwałyby udziały w wysokości 25%.

W przypadku, gdy któryś ze współtwórców miał większy wkład w tworzenie utworu, powinien zadbać o zawarcie umowy współautorskiej. Umowa taka może jednoznacznie określać podział procentowy i w ten sposób zapobiegać powstawaniu konfliktów w przyszłości.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której to Beata Kozidrak stworzyła większość tekstu „Biegiem”, pozostawiając Kamilowi Bednarkowi napisanie jednej zwrotki. Oprócz tego to ona wymyśliła przewodnią melodię utworu i brała czynny udział w powstawaniu warstwy muzycznej. W takim wypadku Beata Kozidrak powinna zapewnić sobie na przykład 60 % wkładów w utwór, pozostawiając  40% do podziału pomiędzy innych współautorów.

Wykonywanie wspólnego prawa

Wykonywanie prawa autorskiego do utworu może obejmować na przykład prawo do synchronizacji. Jest to prawo do zezwalania na „zgranie” muzyki z reklamami, filmami lub grami komputerowymi (np. soundtrack filmowy).

Do wykonywania wspólnego prawa autorskiego do całości utworu współautorskiego potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców, niezależnie od posiadanego przez nich udziału w tym utworze. Zgoda wymagana byłaby nawet, jeśli udział danego współtwórcy wynosiłby zaledwie 2 lub 5 procent.

Przykład: Jeśli Kamilowi Bednarkowi zostałaby przedstawiona propozycja wykorzystania „Biegiem” jako podkładu muzycznego w odcinku popularnego serialu, a współtwórców piosenki nie łączyłyby odpowiednie umowy, wymagana byłaby zgoda każdego ze współautorów.

Jak widać – w przypadku utworów współautorskich decyzyjność może być sprawą problematyczną. Wskazane powyżej zasady (wymóg jednomyślności) wynikają z przepisów prawa autorskiego. Mogą one jednak zostać zmodyfikowane postanowieniami umowy współautorskiej.

Prawa wykonawcze i producenckie

Oprócz warstwy autorskiej, chronionej prawami autorskimi, na prawa do nagrania muzycznego składają się także warstwy: wykonawcza i producencka, chronione prawami wykonawczymi i producenckimi. Błędem jest ograniczanie się do myślenia tylko o prawach autorskich do nagrania.

Ten temat opisywaliśmy w artykule: Prawa autorskie do nagrania – komu przysługują? Czym są autorskie prawa wykonawcze i prawa producenta fonogramu?

Prawa do artystycznych wykonań będą przysługiwały zarówno Beacie Kozidrak i Kamilowi Bednarkowi jako wokalistom, jak i wszystkim muzykom biorącym udział w nagraniach. Jeśli majątkowe prawa do artystycznych wykonań zostaną przeniesione na jedną osobę lub na wytwórnię, podmiot ten będzie mógł swobodnie rozporządzać takimi wykonaniami. W przypadku, gdy nie została zawarta umowa przenosząca prawa do artystycznych wykonań, będą one przysługiwać każdemu z członków zespołu w równym stopniu. Oznacza to, że do korzystania z nagrania utworu każdorazowo wymagana będzie zgoda wszystkich występujących na nim muzyków i wokalistów.

W celu swobodnego korzystania z piosenki należy posiadać też prawa do fonogramu. Prawa te przysługują producentowi, czyli osobie, która finansuje i organizuje nagranie. Producentem „Biegiem” mógł być zarówno zewnętrzny producent (np. wytwórnia), jak i któryś z artystów biorących udział w nagraniu.

Przyjmijmy (hipotetycznie), że nagrania organizowała Beata Kozidrak. W jaki sposób mogłaby zadbać o to, by prawa do fonogramu pozostały przy niej? Podstawą jest zawarcie umowy ze wszystkimi podmiotami biorącymi udział w nagraniu materiału, w której potwierdziłyby one przysługujący Beacie Kozidrak status producentki. Artystka powinna również zachować wszelkie dowody wskazujące na jej wkład producencki – do tego typu materiałów zaliczałyby się chociażby dowody sfinansowania nagrań (np. faktura za studio).

Przykład: Wracając do przykładu synchronizacji „Biegiem” ze sceną w serialu, aby korzystać z utworu współautorskiego samodzielnie, bez zgody każdej z osób biorących udział w jej stworzeniu, Kamil Bednarek musiałaby zawrzeć umowy o przeniesienie na niego:

1. praw autorskich do „Biegiem” przez pozostałych współautorów,
2. praw wykonawczych przez Beatę Kozidrak i przez muzyków występujących na nagraniu,
3. prawa do fonogramu przez producenta nagrania.

Umowa współautorska

Jakie zapisy mogłyby znaleźć się w umowie współautorskiej, gdyby współautorzy „Biegiem” zdecydowali się na jej sporządzenie?

W umowie można zawrzeć zapisy dotyczące wszelkich spraw istotnych dla współautorów. Oprócz uregulowania kwestii udziałów, przykładowymi zapisami umownymi mogłyby być decyzja o powierzeniu zarządzania utworem organizacji zbiorowego zarządzania (np. ZAIKS) lub zobowiązanie każdego ze współautorów „Biegiem” do informowania się o istotnych sprawach związanych z utworem, takich jak propozycje zawarcia umów dotyczących tego utworu oraz informacje o możliwości zgłoszenia roszczeń w przypadku naruszenia praw autorskich.

Agnieszka Gębala