Jak legalnie wykorzystywać muzykę w grach komputerowych oraz podczas turniejów gamingowych?

Gry komputerowe to już nie tylko grafika czy fabuła, ale także muzyka. Występuje ona we wszystkich rodzajach gier – od przygodowych i strategicznych po sportowe i fabularne. Co jednak z prawami autorskimi i o czym trzeba pamiętać, aby legalnie wykorzystywać muzykę w grach komputerowych i w trakcie turniejów gamingowych?

Z tego artykułu dowiesz się:

• skąd wziąć muzykę do gry komputerowej
• kto wyraża zgodę na wykorzystanie muzyki w grach komputerowych
• jakie umowy należy zawrzeć w przypadku organizacji turniejów gamingowych
• jaka jest wysokość opłat za muzykę wykorzystywaną w grach komputerowych w trakcie turniejów gamingowych
• jak pod kątem prawnym zadbać o prawa do pozostałych efektów dźwiękowych?

 

I. JAK LEGALNIE UŻYĆ MUZYKI W GRACH KOMPUTEROWYCH?

Wykorzystując muzykę na etapie tworzenia gier komputerowych, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy chcemy zawrzeć umowę z twórcą na napisanie konkretnej muzyki do gry czy wykorzystujemy muzykę już istniejącą.

Przykład: Istniejąca muzyka została wykorzystana m.in. w grze FIFA 14, gdzie w soundtracku umieszczono piosenkę „Love me again” Johna Newmana, natomiast oryginalna muzyka stworzona została m.in. do gry League of Legends (utwór „Get Jinxed”).

Jeśli decydujemy się na zawarcie umowy, należy przede wszystkim pamiętać o uzyskaniu zgody na wykorzystanie muzyki w grze komputerowej obejmującej specyfikę gry oraz o tym, że stworzona muzyka może być odtwarzana w różnym czasie, zależnie od decyzji podjętych przez gracza w trakcie gry lub może nakładać się na inne dźwięki występujące w grze. Nie każdy twórca chciałby, aby jego muzyka była odtwarzana np. w trakcie drastycznych scen. O ile w przypadku filmu twórca ma możliwość weryfikacji, w którym momencie pojawia się jego muzyka, o tyle w grach komputerowych istnieje wiele konfiguracji, co utrudnia dokładne zapoznanie się z tym, w jaki sposób zsynchronizowano muzykę z daną sceną. Jedną z możliwości jest udostępnienie twórcy muzyki scenariusza gry komputerowej lub umożliwienie mu zagrania w daną grę (np. wersję beta). Aby uniknąć sporów, warto jednak zadbać o to na etapie negocjowania treści umowy.

Przykład: David Bowie oprócz tego, że napisał muzykę do gry Omikron: The Nomad Soul, uczestniczył także w tworzeniu fabuły i projektowaniu świata w tej grze.

W drugim przypadku – wykorzystania muzyki już istniejącej, najpierw należy ustalić, czy muzyka, którą chcemy wykorzystać podlega ochronie prawnej. Jeśli wykorzystujemy niechronioną muzykę (z domeny publicznej), nie trzeba uzyskiwać żadnej zgody. Takie utwory najczęściej są dostępne w specjalnych serwisach oferujących darmowe korzystanie z cudzej twórczości lub w tzw. bankach muzyki. Jeśli jednak chcemy użyć w grze komputerowej muzyki objętej prawami autorskimi, należy uzyskać odpowiednią zgodę. Uprawnionym do jej udzielenia jest twórca (współtwórcy w przypadku utworu współautorskiego), ich spadkobiercy lub inne podmioty, jeśli na mocy odpowiednich umów nabyły do tego prawa, np. wydawca.

Taka zgoda będzie wystarczająca w przypadku wykorzystania samej warstwy nutowej. Inaczej będzie, jeśli chcemy wykorzystać nagranie. W takiej sytuacji należy także pamiętać o prawach wykonawczych i producenckich. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Prawa autorskie do nagrania – komu przysługują? Czym są prawa autorskie, prawa wykonawcze i prawa producenta fonogramu? 

ZAiKS, tak samo jak w przypadku wykorzystania muzyki w filmie, reklamie czy kampanii wyborczej, NIE WYRAŻA ZGODY na wykorzystanie muzyki w grach komputerowych.

Więcej o wykorzystaniu muzyki w filmie, reklamie i kampanii wyborczej pisaliśmy w artykułach Jak legalnie użyć muzyki w filmie?, Wykorzystanie muzyki w reklamie – co na to prawo? oraz Muzyka w kampanii wyborczej – o czym warto pamiętać?  

 

II. TURNIEJE GAMINGOWE A MUZYKA W GRACH KOMPUTEROWYCH

Prawo autorskie nakłada obowiązki nie tylko na producentów gier komputerowych, ale także na podmioty publicznie wykorzystujące grę, np. organizatorów turniejów gamingowych. Organizując taki turniej, należy pamiętać o prawach autorskich, prawach wykonawczych i producenckich do muzyki użytej w grach komputerowych, która będzie odtwarzana podczas rozgrywek. W takiej sytuacji należy zawrzeć odpowiednie umowy. W przypadku wykorzystania warstwy nutowej instytucją, z którą należy ją zawrzeć jest ZAiKS, natomiast w przypadku nagrań dodatkowo STOART lub SAWP (w zakresie praw wykonawczych) oraz bezpośrednio producenci (w zakresie praw do fonogramu). ZPAV nie pośredniczy w takiej sytuacji, co oznacza, że umowy trzeba zawierać bezpośrednio z podmiotami praw producenckich.

Przykład: W przypadku praw autorskich, jeśli turniej odbywa się online (streaming), konieczne będzie wypełnienie wniosku o zawarcie umowy na udostępnianie w czasie rzeczywistym w Internecie transmisji strumieniowych, których muzyka NIE JEST nieodzownym elementem (formularz nr 74 na stronie https://www.zaiks.org.pl/o-nas/dokumenty). Inna umowa licencyjna będzie potrzebna, jeśli turniej odbywa się z udziałem publiczności, np. Intel Extreme Masters (IEM). W takiej sytuacji należy zwrócić się do dyrekcji okręgowej ZAiKS-u, w której okręgu odbywa się taki turniej i zawrzeć umowę licencyjną na publiczne odtwarzanie utworów (https://app.zaiks.org.pl/media/q0wehzxl/umowa-licencyjna-jednorazowa-na-publiczne-odtwarzanie-utworow-podczas-imprezy.pdf).

 

III. TURNIEJE GAMINGOWE A OPŁATY ZA MUZYKĘ WYKORZYSTYWANĄ W GRACH KOMPUTEROWYCH

Wysokość opłaty, którą organizator turnieju gamingowego musi ponieść w związku z wykorzystywaną w grach komputerowych muzyką zależy od formy turnieju.

1. Jeśli turniej odbywa się online (streaming), na wysokość opłaty przy wykorzystaniu warstwy nutowej wpływa:

• liczba odsłon
• procentowy udział czasów utworów z repertuaru ZAiKS-u w łącznym czasie transmisji
• to, czy pobiera się opłatę za dostęp do transmisji

Przy wykorzystaniu nagrań dodatkowo bierze się pod uwagę:

• czas trwania streamingu
• to, czy transmisja zostanie po zakończeniu zapisana

Inna więc będzie opłata w przypadku turnieju gry FIFA, w której muzyka odtwarzana jest przeważnie w lobby/menu głównym oraz w przerwach, a inna będzie w grze Wiedźmin, gdzie muzyka towarzyszy graczom również w trakcie rozgrywki.

Przykład: Obliczając wynagrodzenie autorskie w przypadku turnieju gamingowego, którego transmisja ma 1000 odsłon, dostęp jest bezpłatny a suma czasów utworów z repertuaru ZAiKS-u w łącznym czasie transmisji to 50%, należy uiścić opłatę w wysokości 30 zł. Jeśli natomiast liczba odsłon wynosi 100 tys. przy 50% udziale, należna opłata będzie wynosiła 1500 zł.

Przykład: Obliczając wynagrodzenie wykonawcze w przypadku turnieju gamingowego, którego transmisja trwa 100 minut i ma 10 tys. odsłon, należna kwota będzie wynosiła 94,83 zł. W przypadku 200-minutowej transmisji i 25 tys. odsłon, kwota ta wynosi 118,54 zł. Jeśli transmisje te zostałyby po zakończeniu zapisane, powyższe kwoty będą wyższe o 20%.

Szczegółowe informacje dotyczące opłat wraz z tabelami wynagrodzeń autorskich można znaleźć na stronie https://app.zaiks.org.pl/media/w3idvrj0/tabela-stawek-wynagrodzeń-autorskich-live-streaming.pdf

2. Jeśli natomiast turniej odbywa się z udziałem publiczności, wysokość opłaty zależy od rodzaju obiektu (obiekty otwarte lub zamknięte) i ilości miejsc, zgodnie z informacjami poniżej (stan na 01.04.2022):

Wysokość opłaty może ulec zmianie w przypadku wyższej rangi zawodów.

Przykład: Dla mistrzostw krajowych stawkę podwyższa się o 30%, dla zawodów międzynarodowych o 50%, a dla mistrzostw Europy lub Świata o 300%.

Więcej informacji na temat stawek wynagrodzeń można znaleźć na stronie https://stoart.org.pl/upload/2022/03/tabela-wynagrodzen-za-odtwarzanie-utworow-i-przedmiotow-praw-pokrewnych-2022.pdf

W przypadku nieuiszczenia należnych kwot opłaty mogą być dużo wyższe. To jednak nie wszystko, ponieważ w takiej sytuacji grozi również odpowiedzialność karna, mianowicie kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. W przypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. Może one wzrosnąć do 5 lat, jeśli czyni się z tego stałe źródło dochodu albo działalność przestępną.

 

IV. GRY MUZYCZNE

Szczególnym rodzajem gier są gry muzyczne, takie jak Guitar Hero, Rock Band czy Sing Star. Wykorzystując muzykę w grach muzycznych, również należy zadbać o uzyskanie tych samych zgód, które są konieczne w przypadku pozostałych gier. Różnica dotyczy jednak turniejów gamingowych w gry muzyczne odbywających się online (streaming). W takim przypadku należy złożyć do ZAiKS-u wniosek o zawarcie umowy na udostępnianie w czasie rzeczywistym w Internecie transmisji strumieniowych, których nieodzownym elementem jest muzyka (formularz nr 73 na stronie https://www.zaiks.org.pl/o-nas/dokumenty).

Przykład: O tym, jak istotne jest uzyskanie odpowiednich zgód w muzycznych grach komputerowych świadczy spór Guns N’ Roses z producentami gry „Guitar Hero”. Lider zespołu Axl Rose zażądał 20 mln dolarów odszkodowania za rzekome wprowadzenie go w błąd przez producenta gry. Chodziło w tym przypadku o utwór „Welcome To The Jungle”, w którym jedna z postaci miała być inspirowana Slashem – byłym gistarzystą zespołu, na co Axl Rose nie wyraził zgody. Nie chciał on, żeby zespół Guns N’ Roses był kojarzony z byłym członkiem i jego zespołem.

 

V. INNE EFEKTY DŹWIĘKOWE W GRACH KOMPUTEROWYCH

Gra komputerowa często składa się nie tylko z utworów muzycznych, ale także z licznych efektów dźwiękowych.

Przykład: Producent gry wykorzystuje nagranie, które zawiera dźwięk tłuczonego szkła.

W takiej sytuacji prawa do takiego nagrania przysługują jego producentowi (podmiotowi posiadającemu prawa do fonogramu, czyli pierwszego utrwalenia warstwy dźwiękowej).

Jeśli natomiast odgłos jest objęty prawami autorskimi oraz prawami wykonawczymi, niezbędna byłaby także zgoda uprawnionych do tych praw.

Przykład: Producent gry wykorzystuje nagranie specyficznego krzyku konkretnej osoby.

W obydwu przypadkach należy pamiętać o „wyczyszczeniu” praw poprzez zawarcie umów przenoszących prawa autorskie, wykonawcze oraz producenckie na producenta gry. Dzięki uzyskaniu praw, można swobodnie rozporządzać efektami dźwiękowymi, co umożliwia dołączenie ich do gry.

Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Jak wyczyścić prawa do materiału?

Dominik Światkowski